Astım Nedir? Astım Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Astım, akciğerlerdeki hava yollarının tahriş olmasına ve iltihaplanmasına (şişmesine) neden olarak nefes almayı zorlaştıran kronik bir hastalıktır.  Normal solunum sırasında, solunum yollarını saran kas bantları gevşer ve hava serbest bir şekilde hareket eder. Bir astım atağı sırasında ise havanın solunum yollarında kolayca hareket etmesini durduran 3 ana değişiklik vardır. Bunlar:

1. Solunum yollarını çevreleyen kas bantları gerilir ve hava yollarının daralmasına neden olur. Bu olaya bronkospazm denir.
2. Hava yollarının astarı şişer veya yanık hale gelir.
3. Hava yollarını kaplayan hücreler normalden daha kalın olan daha fazla mukus üretir ve bu durum hava yollarını tıkar.

Bu 3 faktör bronkospazm, iltihap ve mukus üretimi, nefes almada zorluk, hışırtı ve öksürük gibi semptomlara neden olur. Bazı insanlar için astım büyük problem oluşturmaz.  Ama bazı astım hastaları için ise günlük aktivitelere müdahale eden ve hayati tehlike yaratan astım krizine yol açabilen önemli bir problem olabilir.

Astım Belirtileri Nelerdir?

Astım ile akciğerlerdeki hava yolları belirli tahriş edicilere karşı hassastır. Bu tahriş edici maddelere maruz kaldığında akciğerlerdeki (bronşiyoller) küçük solunum yolları tahriş olur, şişer ve bronşiyol duvarlarını çevreleyen kaslar daralır (bronkonstrüksiyon). Aşırı mukoza solunum yollarında üretilerek havanın akciğerlerde dolaşması kısıtlanır ve nefes alışverişleri zorlaşır. Bununla beraber öksürük, hışırtı ve astımın özelliği olan nefes darlığı belirir. Astım semptomlarının şiddeti kişiden kişiye göre değişmektedir. Bazı hastalar sadece hafif semptomlar yaşarken, bazı hastalar ise çok şiddetli semptomlar yaşarlar. Ataklar aniden gelişebilir ve göreceli olarak herhangi bir sorun kalmadıktan sonra da ortaya çıkabilir. Ciddi bir astım krizi, derhal tedavi edilmezse hayatı tehdit edebilir. Astımın ortak belirti ve semptomları şunlardır:

• Öksürük. Geceleri çok daha da şiddetlenebilir,
• Nefes alışverişlerde hırıltı,
• Göğüs bölgesinde sıkışma,
• Nefeste ciddi düzeyde daralma
• Şiddetli astım ataklarında konuşma zorluğu,
• Orta ve şiddetli astım ataklarında ağız çevresindeki mavi renk oluşmasıdır.

Astıma Nedenleri Nelerdir?

Astımın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik (kalıtsal) ve çevresel olayların birleşiminden kaynaklandığına inanılmaktadır. Çevresel değişiklikler, bazı diyetler veya enfeksiyonlara maruz kalma gibi durumlarda da bu hastalık ortaya çıkabilmektedir. Astımlı insanların çoğunun, solunum yollarında sürekli olarak bir miktar iltihap olduğu bilinmektedir. Solunum yolları aynı zamanda tetikleyiciler olarak bilinen bazı tahriş edici maddelere de duyarlıdır. Tetikleyiciler zaten iltihaplı olan solunum yollarının sıkışmasına ve daralmasına neden olarak astım krizine neden olabilir. Her bireyin farklı astım tetikleyicileri olma eğilimindedir. Yaygın astım tetikleyicileri şunlardır:

• Aile bireylerinin birinde astım probleminin olması durumu,
• Bazı mesleklerde çalışmak. (Marangozluk, kuaförlük, doğramacılık, terzilik, sağlık personelliği, kalaycılık ve çiftçilik gibi)
• Bebeklik süresince alerjik durumlara çok fazla maruz kalınması,
• 1,5-2 yaşından itibaren ciddi solunum yolu problemlerine yakalanmak,
• Hamilelikte anne adayının sigara kullanması,
• Aile içerisinde sürekli sigara kullanımı,
• Anne karnındaki bebeğin vitaminsiz, yetersiz beslenmesi ve zayıf bir şekilde doğması.

Astımı Tetikleyen Durumlar Nelerdir?

Çok sayıda tetikleyici astım krizlerine neden olabilir. Astımı tetikleyen durumlar şunlardır:

• Ev akarları: Astım ataklarını en sık tetikleyen durumdur. Ev akarları çok küçük ve gözle görülemez canlılardır. Yastık, çarşaf, perde ve halılarda yaşarlar. İnsan derisinden dökülen ölü hücreleri yiyerek beslenirler.
• Sigara dumanı: Sigara içmek herkes için sağlıksız olsa da, astımı olan insanlar için özellikle tehlikelidir.  Sigara dumanı astım krizini ciddi oranda tetikleyebilir.
• Mangal dumanı: Doğal gibi görünse de, duman bu gazlarda zararlı gazlar ve parçacıklar içerir. Evde odun ve mangal yakmaktan kaçınılmalıdır.
• Dış hava kirliliği: Fabrikalardan, arabalardan, otobüslerden, çim biçme ve kar temizleme makinelerinden kaynaklanan emisyonların tümü astım krizini tetikleyebilir. Mümkün olduğunda bu kaynaklara maruz kalmaktan kaçınılmalıdır. Ayrıca ozon ve küçük parçacıklar gibi kirlilikle ilgili hava kalitesi ölçümlerini kontrol etmek ve ölçümler yükseldiğinde mümkün olduğunca içeride kalmak iyi bir fikirdir.
• Bazı yiyecekler ve katkı maddeleri: Bazı yiyecekler ve katkı maddeleri astım ataklarını ciddi oranda tetikleyebilir. Bu katkı maddeleri aşağıdaki gibi koruyucuları içerir. Bunlar; Sülfitler, Parabenler, Nitratlar ve nitritler, Butillenmiş hidroksitolüen (BHT), Butillenmiş hidroksianisol (BHA), Benzoatlar, Aspartam (tatlandırıcılar), Tartrazin (bir boya çeşidi), Monosodyum glutamattır (lezzet arttırıcı bir madde).
• Asit ve reflü bazı insanlarda astım atağını da tetikleyebilir ve bu nedenle bu durumu kötüleştiren herhangi bir gıda da semptomlardan sorumlu olabilir.
• Solunum yolu enfeksiyonları: Bu enfeksiyonlar arasında grip, soğuk algınlığı, solunum sinsityal virüsü (RSV) ve sinüs enfeksiyonları bulunur.
• Güçlü duygusal durumlar: Stres, anksiyete , depresyon veya korku gibi olumsuz duygular , çoğunlukla hiperventilasyona (ağır ve hızlı nefes alma) neden olarak ataklara neden olabilir.
• Bazı ilaçların kullanımı: Aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin), naproksen (Aleve) gibi  nonsteroidal anti-enflamatuar ilaçlar bazı durumlarda tetikleyici olabilmektedir.
• Polenler: Mevsimsel astım ataklarına sebep olurlar. Burunda ve genizde akıntılar ve nefes darlıkları ortaya çıkabilir.
• Hayvanlar: Kedi, köpek ve kuş gibi evde beslenilen bazı hayvanların tüyleri de atakları tetikleyebilir.
• Atopi: Atopi, herhangi bir alerjenle temas etmeyen vücudun farklı bölgelerinde alerjik reaksiyonlara yol açan genel bir alerjik duyarlılık sınıfıdır. Örnekler arasında egzama , saman nezlesi ve alerjik konjonktivit adı verilen bir göz durumu sayılabilir. Atopi sırasında, vücut yaygın alerjenlere cevap olarak normalden daha fazla immünoglobin (IgE) antikoru üretir. En sık görülen astım türü atopik astımdır ve atopi gelişiminde anahtar rol oynamaktadır. Çevresel alerjenler, IgE antikorlarının aşırı üretilmesine neden olur ve astımlı reaksiyonları tetikler.

Astım Nasıl Teşhis Edilir?

3 ana bileşen kesin bir astım tanısını içerir. Bunlar; tıbbi öykü, fizik muayene sırasındaki gözlemler ve nefes alışveriş testlerinden elde edilen sonuçlardır.

Ailenin ayrıntılı astım ve alerji öyküsü, doktorun bu hastalık için doğru tanı koymasına yardımcı olur.

Fizik muayene: Fizik muayene genellikle üst solunum yolu, göğüs ve cilt üzerinde yoğunlaşacaktır. Doktor, stetoskop kullanarak nefes kontrolü sırasında ciğerlerde hışırtı belirtileri veya nefes alma konusunda yüksek tiz sesi dinleyecektir. Hışırtılı nefes hem tıkalı bir hava yolunun hem de astımın kilit bir işaretidir. Doktor, ayrıca burun akıntısını, şişen burun geçişlerini ve burnun iç kısmında yumuşak büyüme olup olmadığını kontrol ederek, egzama da dâhil olmak üzere cilt sorunlarını kontrol edecektir. Bunlar, astımla bağlantılı olan ve herhangi bir hırıltıya neden olabilecek yüksek bağışıklık aktivitesi öneren alerjik durumlardır. Astımı olan kişiler her zaman fiziksel semptomlar göstermezler.

Astım testleri: Akciğer fonksiyon testleri astım tanısının diğer bir bileşenidir. Bir insanın ne kadar hava aldığını ve ciğerlerinden havayı dışarıya atmadaki süratini belirler. Spirometri testi, akciğer fonksiyonunun bir göstergesi olabilir. Bu testte hortum, spirometre adı verilen bir makineye bağlanır ve 2 önemli ölçümü görüntüler. Bunlar:

1. Hastanın soluyabileceği maksimum hava miktarı
2. Hastanın 1 saniyede soluyabileceği maksimum hava miktarıdır.

Normalin altındaki ölçümler tıkalı havayollarını ve muhtemel astımı gösterir. Doktor, teşhisi doğrulamak için spirometre ile tekrar test etmeden önce hava geçiş yollarını açmak için sıklıkla bir bronkodilatör ilacı uygulayacaktır. İlaç kullanıldıktan sonra sonuç iyileşirse, astım tanısı riski artar.

Diğer Testler: Zorluk testi olarak da bilinen bir bronkoprovokasyon testi, hava yolu tıkanıklığı ve astım semptomlarını kasıtlı olarak tetiklemek için soğuk hava gibi hava yolu daraltıcı bir maddenin uygulanmasını içerir.

Doktor, astıma neden olabilecek veya daha da kötüleştiren maddeleri tanımlamak için alerji testlerini kullanabilir. Bu testler astımı tamamen teşhis etmez, ancak doktorun astım semptomlarının doğasını anlamalarına yardımcı olabilir.

Doktor aşağıdaki yöntemleri kullanarak bunları test edebilir:

• Göğüs röntgeni
• Eektrokardiyogram (EKG)
• Tam kan sayımı
• Akciğerlerin BT taramaları
• Gastroözofageal reflü değerlendirmesi
• Balgam veya balgam indüksiyonu ve muayenesi

Astım Tedavisi

Astım tedavisi için kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak erken teşhis bu hastalığın kontrol altında tutulmasını yüksek oranda sağlar. Tedavi evresinde doktor ile hasta arasındaki koordinasyon çok önemlidir. Tedavinin ana amacı semptomları hafifletmektir.

Anti-enflamatuarlar astımı olan çoğu kişi için en önemli ilaçlardır. Anti-enflamatuar ilaçlar, solunum yollarındaki şişliği ve mukus üretimini azaltır. Sonuç olarak, solunum yolları çok daha az hassaslardır ve atakları tetikleyen nedenlere tepki verme olasılığı da daha düşüktür. Bu tarz ilaçların günlük olarak alınması gerekeceği gibi astım kontrolüne başlamadan birkaç hafta önce de alınması gerekebilir. Anti-enflamatuar ilaçlar daha az semptom, daha iyi hava akımı, daha az hassas hava yolu, hava yolu hasarı ve daha az astım krizi ile sonuçlanır.

Bronkodilatörler ise solunum yollarının etrafındaki sıkılaştırıcı kas bantlarını gevşetir. Bu hareket solunum yollarını açar, ciğerlere daha fazla hava girmesini ve solunumun iyileştirilmesini sağlar. Hava yolları açıldığında, mukus daha serbest hareket eder ve hasta daha kolay öksürebilir.  Astım ilaçları çeşitli şekillerde alınabilir. Doktorun vereceği ilaçlar titiz bir şekilde kullanılmalıdır.

İletişim: 0212 530 58 00 – 444 22 72 – 0549 324 22 72 – 0542 510 22 72 – 0542 347 22 72 – 0541 320 94 00